Portefeuillehouder(s): Baerveldt, Breunesse, Groothuismink, Krieger, Mutluer
Programmadoelstelling en de rol van de gemeente
In Zaanstad gaan wonen en werken van oudsher hand in hand. De kracht en vindingrijkheid die deze combinatie vraagt is kenmerkend voor het Zaanse DNA. Zaanstad investeert hierin door het versterken van ontwikkelingskansen, het verbeteren van de vestigingsvoorwaarden voor het aantrekken van nieuw en toekomstbestendig ondernemerschap en innovatiekracht. Een goede balans tussen wonen, werken, recreëren en kwalitatief hoogwaardige en duurzame voorzieningen maakt Zaanstad ook op de langere termijn tot een aantrekkelijke stad. Dat maakt het nog niet vanzelfsprekend dat iedereen meedoet in de maatschappij. Daarom bieden wij een vangnet voor inwoners die door omstandigheden niet zelfstandig in het eigen levensonderhoud kunnen voorzien en helpen hen om weer mee te kunnen doen. |
|---|
Voortgang 2021
Stand van zaken Economie/ Werk & Inkomen
De coronacrisis houdt ook in 2021 de wereld in zijn greep en de gevolgen ervan zijn ook in Zaanstad nog steeds merkbaar. De pandemie heeft ondernemers, vooral in toerisme en horeca, hard getroffen. Ondanks dat trekt de economie in totaal weer aan en daarmee de werkgelegenheid. Dit heeft een positief effect voor het werken aan de participatieopgave. De instroom in de bijstandsuitkering is gedaald en de uitstroom neemt weer toe. Vooral jongvolwassenen en mensen die vorig jaar zijn ingestroomd vinden weer werk. Op 1 oktober 2021 eindigen de meeste steunmaatregelen van het rijk, wij verwachten daardoor weer een groter beroep op de Bijstand voor zelfstandigen (BBZ) en de reguliere bijstandsuitkeringen. Ook stellen werkgevers vaak nog hoge eisen aan nieuwe medewerkers waar inwoners met een uitkering niet aan kunnen voldoen: de mismatch op de arbeidsmarkt leidt ertoe dat leerwerktrajecten nodig zijn om mensen duurzaam te bemiddelen naar betaald werk. De re-integratietrajecten zijn weer bijna volledig op gang, maar vooral voor mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt zal het tijd kosten om weer mee te doen en zich te ontwikkelen.
Mede door grote behoefte aan nieuwe woningen en ruimte voor bedrijvigheid ontwikkelt Zaanstad zich in hoog tempo. De bestaande stad en een aantal binnenstedelijke bedrijfsterreinen komen daarmee steeds verder onder druk te staan. Dit dwingt ons tot keuzes bij de toedeling van schaarse ruimte, middelen en aandacht. Het college heeft nadrukkelijk gekozen om een gemengde woon-werkstad te willen zijn. Er is dan ook op korte termijn behoefte aan een coherente economische visie. Deze wordt in het eerste kwartaal van 2022 voor bestuurlijke vaststelling voorgelegd.
Om de belangrijke opgaven voor stad de komende jaren te kunnen uitvoeren en om een aantrekkelijk vestigingsklimaat te garanderen voor bestaande en nieuwe bedrijven, blijft ook de beschikbaarheid van goed gekwalificeerd personeel essentieel. Tegelijkertijd heeft de coronacrisis nog eens extra aangetoond dat zich onder de huidige werkenden veel kwetsbare mensen bevinden, bij wie het ontwikkelen van nieuwe competenties essentieel is om duurzaam inzetbaar en mobiel te blijven op de arbeidsmarkt. Hier zal de komende jaren met partners in stad en regio meer inzet op nodig zijn.
De implementatie van de nieuwe wet inburgering 2021 is op koers. De verhoogde taakstelling in combinatie met krapte op de woningmarkt zorgt er echter voor dat statushouders langer moeten verblijven in een AZC waarbij door de grote spreiding over het land nauwelijks aan inburgering begonnen kan worden. De achterblijvende huisvesting heeft ook als gevolg dat de “ondertussengroep” (de groep die nog onder de huidige wet inburgering valt) steeds groter wordt en een groot deel vormt van de in 2022 te huisvesten groep. We willen deze groep in de geest van de nieuwe wet ondersteuning bieden.
Stand van zaken Toerisme
Zoals eerder vermeld heeft de pandemie ondernemers in toerisme hard getroffen. Samen met Stichting Marketing Zaanstreek is daarom ingezet op het inspireren en activeren van eigen inwoners en het trekken van bezoekers uit zowel de regio als de rest van Nederland. Met het stadsbrede ondersteuningsinitiatief ‘Vitale Stad’ en de subsidieregeling ‘Reuring’ ondersteunen we lokale ondernemers om uit de crisis te komen. De regeling is bedoeld voor initiatieven die helpen om de levendigheid in de stad te bevorderen en wordt verlengd tot eind van dit jaar. In november wordt de toeristische bewegwijzering in de focusgebieden Zaanbocht Wormerveer en Zaanse Schans- Zaandijk opgeleverd. Waarmee drie van de vier focusgebieden voorzien zijn van actuele bewegwijzering naar culturele en historische bezienswaardigheden en andere belangrijke voorzieningen in onze stad. Het laatste focusgebied, het Hembrugterrein, wordt in 2022 gerealiseerd.
Stand van zaken Duurzaamheid
In maart 2021 is het Klimaatakkoord 2.0 gepresenteerd. Dit groeidocument verzamelt actuele beleidsontwikkelingen en duurzame Zaanse initiatieven die bijdragen aan een duurzaam Zaanstad. Het is opgesteld in co-creatie met inwoners, bedrijven, en maatschappelijke organisaties. Voor het eerst is in dit Klimaatakkoord 2.0 de reductie in broeikasgasemissie, die door de ontwikkelingen en initiatieven bereikt kan worden, doorgerekend.
Met de vaststelling van de Regionale Energiestrategie 1.0 (RES) in juni 2021 ligt er nu ook een beleidskader om de opwek van hernieuwbare zonne- en windenergie in de vastgestelde zoekgebieden verder uit te kunnen werken. De in september 2021 vastgestelde Transitievisie Warmte (TVW) geeft eveneens een kader en richting aan de verduurzaming van de gebouwde omgeving, door per wijk aan te geven welke technologie als alternatief voor aardgas tegen de laagste maatschappelijke kosten het best haalbaar lijkt. Zowel de RES als de TVW worden op gegeven tijden herijkt om in te kunnen spelen op ontwikkelingen.
De uitvoering van de wijkuitvoeringsplannen kan pas beginnen als de middelen hiervoor door het rijk beschikbaar gesteld worden. Het nog uitblijven van deze middelen is niet bevorderlijk om de ambitieuze doelstelling te bereiken om in 2030-2040 klimaatneutraal te zijn. Ook stijgen de prijzen van gas en elektriciteit sterk waardoor de energierekening van inwoners en bedrijven stijgt. De transitie naar een duurzame stad vraagt om het invullen van de randvoorwaarden. Dit betreft onder andere het tegengaan van energiearmoede, het versterken (en slimmer maken) van de energie-infrastructuur in het algemeen en specifiek de verzwaring van het elektriciteitsnet. De inzet op deze randvoorwaarden is in dit jaar sterk verhoogd.
Met de stappensubsidie, de RRE en RREW subsidies, zijn middelen beschikbaar gemaakt voor inwoners om hun woning te verduurzamen. Met het bedrijfsleven werken we er aan zo veel mogelijk Zaanse bedrijfspanden te voorzien van zonnepanelen, door ontzorging en begeleiding bij de investering in zonnepanelen én ondersteuning bij aanvragen van externe middelen.
De gemeente geeft ook het goede voorbeeld. Gemeente Zaanstad heeft een CO2-bewust certificaat ontvangen voor het behalen van niveau 3 op de CO2-Prestatieladder. Zaanstad is de 18e gemeente in Nederland met dit certificaat.
Stand van zaken Minima/ Armoede
De coronacrisis heeft ook in 2021 invloed gehad op de hulp die kon worden geboden aan inwoners met een financiële hulpvraag.
- Vroegsignalering is in Zaanstad in 2020 met een pilot gestart om meldingen over mogelijke schuldenproblemen op te volgen. In april 2021, is - na het doorlopen van een aanbestedingstraject - gestart met de invoering een nieuw systeem waarin meer vaste lasten partners betalingsachterstanden kunnen melden. Per maand komen er nu ongeveer 450 meldingen binnen. De 50 meest urgente meldingen worden door medewerkers van de wijkteams actief benaderd met een fysiek bezoek. De huishoudens achter de andere meldingen ontvangen een sms, e-mail of brief met een verzoek contact te zoeken met het wijkteam. We monitoren nauwgezet de resultaten hiervan.
- De wijkteams zijn door corona tijdelijk niet fysiek bereikbaar geweest, de uitbreiding van de brede aanpak Mobility Mentoring naar Saenbility is doorgegaan en zodra het weer kon zijn ook de trainingen weer opgepakt. Saenbility heeft een koppeling gemaakt naar andere beleidsterreinen zoals participatie en gezondheid en zet hier de komende tijd verder op in.
- Het beroep op de bijzondere bijstand verloopt dit jaar grillig, overall zien we een stijging van de aanvragen ten opzichte van de afgelopen twee jaar. Gezien het einde van de rijksondersteuning per 1 oktober 2021 verwachten we dat de stijging voorlopig doorzet.
- De steunmaatregelen van het rijk liepen langer door dan verwacht, tot oktober. We hebben het project Verbetering van de dienstverlening voor ondernemers en werkende armen daarop aangepast. We verwachten dat er de komende tijd meer ondersteuning vanuit de gemeente nodig gaat zijn voor deze doelgroep en zijn druk bezig om de reguliere dienstverlening hiervoor te versterken.
- Het aantal aanvragen voor de Tonk regeling is sterk achtergebleven bij de verwachting ondanks extra beleidswijzigingen om deze regeling voor meer inwoners geschikt te maken. De onderbenutting van de Tonk is een probleem dat landelijk speelt. De ondersteuning voor ondernemers die na oktober 2021 in problemen raken wordt opgepakt door de bestaande schuldhulproutes voor ondernemers te versterken. Communicatie hierover naar de ondernemers is geïntensiveerd.
- De deelname aan de regeling Meedoen Zaanstad, waarmee kinderen uit gezinnen in armoede kunnen deelnemen aan sport- en cultuuractiviteiten, is fors gestegen. Dat komt mede door het feit dat in de zomer de wijkteams samen met andere betrokken professionals in specifieke wijken proactief ingezet hebben op communicatie over de regeling. Ook zijn er gerichte campagnes op o.a. facebook uitgezet.